Από το 2020 η Liberation προειδοποιούσε για τη συμφωνία για το φυσικό αέριο

Στις 7 Ιουνίου του 2020 η γαλλική εφημερίδα "Liberation", σε εκτενές ρεπορτάζ, έγραφε για τους κινδύνους που υπήρχαν για την Κύπρο, αλλά και την Ευρώπη, από τη συμφωνία για κατασκευή του νέου τερματικού σταθμού φυσικού αερίου με κινεζική εταιρία.

Το riknews αναδημοσιεύει το πλήρες άρθρο, σε μετάφραση της ανταποκρίτριας μας στο Παρίσι, Θωμαϊδας Παπαϊωάννου:

Ευρώπη: ένα πρόβλημα στο κυπριακό αέριο;

Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων πρέπει αυτή την εβδομάδα να επικυρώσει ένα μεγάλο δάνειο προς την Κυπριακή Δημοκρατία για την κατασκευή νέου τερματικού σταθμού φυσικού αερίου. Το πρόβλημα είναι ότι το έργο ανατέθηκε σε μια κινεζική ομάδα, με μικρή εμπειρία στον τομέα, και για ένα κόστος που εγείρει ερωτηματικά.

Από τον Jérôme Lefilliâtre

δημοσιεύτηκε στις 7 Ιουνίου 2020 

Ένα παλαιό όνειρο της Κυπριακής Δημοκρατίας πρόκειται να γίνει πραγματικότητα. Μετά από αρκετές ανεπιτυχείς προσπάθειες τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια, το νησί της Μεσογείου είναι πολύ κοντά στην απόκτηση μιας υποδομής καθοριστικής για την κυριαρχία του. Ένας τερματικός σταθμός LNG θα μπορούσε να δει το φως της δημοσιότητας στο λιμάνι του Βασιλικού, στη νότια ακτή της χώρας, με προγραμματισμένη έναρξη λειτουργίας το 2022. Με αυτό το εργαλείο, η Κύπρος θα μπορεί να εισάγει υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) δια θαλάσσης και να επαναεριοποιήσει για να προμηθεύει το ηλεκτρικό της δίκτυο. Αυτό θα της επιτρέψει να μειώσει την ακραία εξάρτησή της από το πετρέλαιο και το μαζούτ, τους δύο κύριους ενεργειακούς πόρους της. Το αποτέλεσμα είναι ένα διπλό πλεονέκτημα: λιγότερη ρύπανση και χαμηλότερα δαπάνες.

Για να ξεκινήσει η κατασκευή αυτού του τερματικού σταθμού, η Κύπρος περιμένει ένα τελευταίο πράσινο φως. Αυτή την εβδομάδα, το διοικητικό συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) πρέπει να επικυρώσει την απόφαση για τη χορήγηση δανείου 150 εκατομμυρίων ευρώ σε αυτή τη χώρα-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εάν χορηγηθεί, θα ενεργοποιήσει αυτόματα την καταβολή επιδότησης 101 εκατ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την οποία έχει ήδη εγκρίνει στο πλαίσιο του προγράμματος «Συνδέοντας την Ευρώπη». Είναι αρκετό για να καλύψει σχεδόν το σύνολο του κόστους ενός εργοταξίου που υπολογίζεται στα 300 εκατ. ευρώ περίπου. Το υπόλοιπο θα δοθεί από την ΑΗΚ, τη δημόσια εταιρεία ηλεκτρισμού της Κύπρου και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (ΕΤΑΑ). Τι θα μπορούσε να είναι πιο φυσιολογικό, όπως φαίνεται από την πλευρά των Βρυξελλών, από το να επιτραπεί σε μία από τις 27 χώρες της Ένωσης να βελτιώσει την ενεργειακή και περιβαλλοντική της αποτελεσματικότητα, μειώνοντας ταυτόχρονα τα κόστη της;

Αλλά το έργο της Κύπρου προκαλεί ενόχληση στους κύκλους των ευρωπαϊκών θεσμών όπως και στη βιομηχανία του φυσικού αερίου. Ο στόχος και η ιδέα δεν αμφισβητούνται όσο η ταυτότητα του εργολάβου που κέρδισε τον διαγωνισμό υποβολής προσφορών για την κατασκευή του τερματικού σταθμού LNG. Ο νικητής είναι μια βιομηχανική κοινοπραξία με επικεφαλής μια κινεζική κρατική εταιρεία, θυγατρική της China National Petroleum Corporation (CNPC). Ένας γίγαντας των υδρογονανθράκων, με ετήσιο τζίρο που ξεπερνά τα 350 δισ. ευρώ. Αυτόν τον κολοσσό του κινεζικού οικονομικού ιμπεριαλισμού ετοιμάζεται να χρηματοδοτήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω της Κύπρου. Το έργο αναμένεται να δημιουργήσει περίπου 2.000 θέσεις εργασίας, οι μισές από τις οποίες… στην Κίνα. Σε μια εποχή που η συζήτηση για τη βιομηχανική κυριαρχία της Ευρώπης αναδύεται στον απόηχο του Covid-19 και οι Βρυξέλλες σχεδιάζουν να διαθέσουν 750 δισεκατομμύρια ευρώ για την οικονομική ανάκαμψη, αυτό φαίνεται αρνητικό.

Δόλιες χρηματοοικονομικές ροές;

Το έργο προκαλεί αναταραχές ακόμη και εντός της ΕΤΕπ, η τράπεζα της οποίας είναι μέτοχοι τα κράτη-μέλη της ΕΕ, υπεύθυνη για τη χρηματοδότηση κοινοτικών έργων. Σε ένα πρόσφατο έγγραφο, που προορίζεται για τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου και το οποίο συμβουλεύτηκε η Libération, οι υπηρεσίες του ιδρύματος με έδρα το Λουξεμβούργο θέτουν πολύ σαφείς προειδοποιήσεις στο διοικητικό συμβούλιο που πρέπει να αποφασίσει στις 11 Ιουνίου. Αυτό το έγγραφο εκφράζει ανησυχίες πρώτα για την «ικανότητα του εργολάβου» – στην προκειμένη περίπτωση της κυπριακής δημόσιας εταιρείας που επιβλέπει την κατασκευή του τερματικού σταθμού – να διασφαλίζει την τεχνική παρακολούθηση του έργου. «Μέχρι πολύ πρόσφατα, η ομάδα πλήρους απασχόλησης αποτελούνταν από δύο άτομα που δεν είχαν την κατάλληλη εμπειρία», προειδοποιεί το έγγραφο. Και, σε αντίθεση με όπως είθισται, κανένας βιομηχανικός εταίρος δεν έχει ακόμη οριστεί για να την υποστηρίξει στην αποστολή της.

Οι εσωτερικές υπηρεσίες της ΕΤΕπ επισημαίνουν κι άλλες ανησυχίες σχετικά με την διαγωνισμό υποβολής προσφορών. Λίγες εβδομάδες μετά την επιλογή της CNPC τον Αύγουστο του 2019, μια από τις εταιρείες μέλη της κοινοπραξίας, η ελληνική Άκτωρ, αποκλείστηκε από το έργο από τον Κύπριο εργολάβο. Εξαιτίας των κατηγοριών για διαφθορά προς αυτήν και της μητρικής εταιρείας, του ομίλου Ελλάκτωρ, που αφορούσαν άλλες δημόσιες συμβάσεις έργων. Μια κόκκινη σημαία για τους συγγραφείς. Χωρίς να διατυπώνουν ρητά αυτή την υπόθεση, αφήνουν να εννοηθεί ότι η ανάθεση της σύμβασης για τον τερματικό σταθμό LNG θα μπορούσε να αμαυρωθεί από δόλιες χρηματοοικονομικές ροές. Το έγγραφο εκπλήσσεται επίσης από το γεγονός ότι οι άλλες δύο προσφορές για το έργο απορρίφθηκαν «πριν από οποιαδήποτε λεπτομερή, τεχνική και οικονομική αξιολόγηση». Προερχόμενες από δύο άλλες κοινοπραξίες, η μία με επικεφαλής την ελληνική εταιρεία Damco Energy και η άλλη από τον κορεατικό όμιλο Samsung, αποκλείστηκαν για λόγους συμβατότητας. Υπήρχε λοιπόν μόνο μία πρόταση στο τραπέζι. Υπό αυτές τις συνθήκες, η κοινή λογική δεν υπαγόρευε να ακυρωθεί ο διαγωνισμός υποβολής προσφορών και να επανεκκινηθεί ένας άλλος; Αυτή είναι η γνώμη των συντακτών του εγγράφου.

Πάνω από όλα, οι τελευταίοι ενδιαφέρονται για το κόστος της κατασκευής του τερματικού σταθμού LNG Βασιλικού. «Η τιμή του έργου τοποθετείται στο στην υψηλότερη ποιότητα για τέτοιου είδους σχεδίου» γράφουν. Ωστόσο, τεχνικά δεν είναι. Γιατί πρόκειται για έργο μετατροπής. Η κινεζική κοινοπραξία σχεδιάζει να αγοράσει ένα πλοίο LNG, το οποίο συνήθως μεταφέρει υγροποιημένο φυσικό αέριο, για να το μετατρέψει σε «FSRU». Στον τομέα του φυσικού αερίου, αυτή η «πλωτή μονάδα αποθήκευσης και επαναεριοποίησης», μόνιμα αγκυροβολημένη σε προβλήτα, λαμβάνει LNG από πλοίο, το οποίο στη συνέχεια επαναφέρει στην αέρια μορφή του. Το κόστος αυτής της επιχείρησης ανέρχεται, σύμφωνα με πληροφορίες μας, γύρω στα 200 εκατομμύρια ευρώ, δηλαδή τα δύο τρίτα του συνολικού ποσού του σχεδίου. Το ποσό αυτό καλύπτει την αγορά του δεξαμενόπλοιου LNG, ενός πλοιαρίου του 2002 που ανήκει στην εταιρεία Shell, και τη μετατροπή του. «Τιμές πάνω από εκείνες της αγοράς» διαπιστώνουν οι υπηρεσίες της ΕΤΕπ. Πέρυσι, μια αντίστοιχη σύμβαση μετατροπής είχε υπογραφεί στην Κροατία για λιγότερο από 30 εκατομμύρια ευρώ. Και τα δεξαμενόπλοια LNG που κατακευάστηκαν αρχές της δεκαετίας του 2000 πωλούνται συνήθως από 30 έως 40 εκατομμύρια ευρώ. Η διαφορά λοιπόν από την κανονική τιμή είναι μεγαλύτερη από 100 εκατ. ευρώ. Δηλαδή λίγο πολύ το ποσό της επιδότησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση…

«Αυτό το συμβόλαιο είναι αλλόκοτο»

«Στον κλάδο αυτό, πολλοί από εμάς εκπλαγήκαμε όταν ανακαλύψαμε το όνομα του προμηθευτή που επέλεξε η Κύπρος» σχολιάζει κορυφαίος παίκτης στον κλάδο LNG, υπό τον όρο της ανωνυμίας. “Είναι πολύ δύσκολο να καταλάβουμε πώς κατέληξαν σε αυτό το συμπέρασμα. Οι Κινέζοι δεν έχουν μεγάλη εμπειρία και η λύση τους είναι ακριβή». Μια ευρωπαϊκή πηγή, γνώστης του θέματος, προχωρά περαιτέρω: «Αυτό το συμβόλαιο είναι γκροτέσκο (γελοίο, αλλόκοτο). Είναι ένα οικονομικό και ηθικό σκάνδαλο, πέραν του ότι είναι πολιτική αντίφαση. Βοηθάμε τους Κινέζους να εκπαιδευτούν στο LNG». Για την China National Petroleum Corporation, η οποία έχει μικρή εμπειρία σε τερματικούς σταθμούς LNG, η συμφωνία είναι ευκαιρία. Η εταιρεία θα τελειοποιήσει την τεχνογνωσία της, ακόμη πιο χρήσιμη για την εγχώρια αγορά της καθώς το Πεκίνο στρέφεται στο φυσικό αέριο για κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας. Εάν η ΕΤΕπ χρηματοδοτήσει το έργο, «πρέπει να αναμένει να ερευνηθεί δημόσια» σχετικά με τη νομιμότητα της σύμβασης προειδοποιούν οι συντάκτες της έκθεσης αξιολόγησης.

Μια άλλη λύση βρίσκεται στο τραπέζι. Η νορβηγική εταιρεία Höegh, που ειδικεύεται στο LNG, προσφέρεται να παρέχει στην Κύπρο ένα από τα FSRU της που νοικιάζει σε μηνιαία βάση. «Ένα από αυτά, βρίσκεται τώρα στην Αίγυπτο, είναι διαθέσιμο. Μπορούμε να το θέσουμε σε λειτουργία μέσα σε έξι μήνες. Το συνολικό κόστος του σχεδίου δεν ξεπερνά τα 35 εκατομμύρια ευρώ ετησίως, αλλά θα επέτρεπε να εξοικονομήσει η κυπριακή κυβέρνηση 100 εκατομμύρια ευρώ, σύμφωνα με τους υπολογισμούς μας», εξηγεί στη Libé, ο διευθύνων σύμβουλος της Höegh, Sveinung Stohle. Τα πλεονεκτήματα αυτής της λύσης είναι πολλά: πιο ευέλικτη, ταχύτερη και φθηνότερη, δεν απαιτεί καν την κατασκευή νέας προβλήτας στο Βασιλικό, προτιμώντας τη χρήση υπάρχουσας. Το πρόβλημα: δεν θα επέτρεπε στην Κύπρο να λάβει ευρωπαϊκή χρηματοδότηση που δεν ισχύει πλέον για συμβόλαια ενοικίασης μετά από πρόσφατη αλλαγή του κανονισμού. Συναντήσεις μεταξύ του Höegh και των κυπριακών αρχών πραγματοποιήθηκαν τον περασμένο μήνα. Η νορβηγική εταιρεία αναμένει απάντηση.

Στρατηγικό ζήτημα για την Ευρώπη

Η επιλογή να ανατεθεί το εργοτάξιο στην CNPC επικρίνεται και από περιβαλλοντικές ΜΚΟ. Γιατί να χρηματοδοτηθεί ένα έργο ορυκτής ενέργειας σε μια χώρα που δεν εκπληρώνει τους στόχους της όσον αφορά τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας παρά το πολύ υψηλό επίπεδο ηλιοφάνειας; «Στα λόγια, η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Επιτροπή και ορισμένα κράτη-μέλη υπογραμμίζουν την ανάγκη για οικονομική κυριαρχία της ΕΕ κ.λπ. Στην πράξη, η τράπεζα της ΕΕ, η οποία λέει ότι θέλει να μεταμορφωθεί σε τράπεζα για το κλίμα, βρίσκεται να χρηματοδοτεί έργα όπως αυτό», αναλύει ο Xavier Sol, μέλος του Counter Balance που συμμετέχει στο δίκτυο της ΜΚΟ BankWatch.

Πώς εξηγείται αυτή η ευνοϊκότητα; Για την Ευρώπη, είναι σημαντικό στρατηγικό διακύβευμα να “αγκυρωθεί” η Κύπρος στην ήπειρο, άρα να την ικανοποιήσουν. Το νησί βρίσκεται στην καρδιά της λεκάνης φυσικού αερίου της Εγγύς Ανατολής (Λεβάν) που ανακαλύφθηκε πριν από μερικά χρόνια, πολύ πλούσιο σε πόρους. Θα μπορούσε να είναι μια κρίσιμη οδός ενεργειακού εφοδιασμού στο μέλλον.

Παρά τις εσωτερικές προειδοποιήσεις στην ΕΤΕπ, οι ευρωπαϊκές αρχές δεν κινούνται. Σε επικοινωνία με την Libé, η Τράπεζα υπερασπίζεται την συμβατότητα του διαγωνισμού υποβολής προσφορών: «Όλες οι υποψηφιότητες που ελήφθησαν έπρεπε να τηρούν τα κριτήρια και τα κατώτατα όρια που ορίζονται στον φάκελο. Η νικήτρια κοινοπραξία πληρούσε όλα τα κριτήρια». Σε ό,τι αφορά την Κομισιόν, διαβεβαιώνει μέσω εκπροσώπου τύπου ότι «δεν παρεμβαίνει απευθείας στις διαδικασίες σύναψης δημοσίων συμβάσεων» και «δεν έχει βρει αποδείξεις για παραβίαση της νομοθεσίας της ΕΕ». Ωστόσο αναγνωρίζει ότι έχει λάβει «παράπονα» σχετικά με αυτή τη σύμβαση χωρίς να δώσει περισσότερες λεπτομέρειες. Θα μπορούσαν να προέρχονται από υποψήφιους που απορρίφθηκαν από την Κύπρο.

Πηγή: ΡΙΚ

ΠΑΧ /ΜΧ