Τάξη στα ψηφιακά πνευματικά δικαιώματα

Δυόμισι χρόνια κράτησαν οι διαπραγματεύσεις για τη διαμόρφωση του ρυθμιστικού πλαισίου που θα διέπει τα ψηφιακά πνευματικά δικαιώματα. Σε αυτό το διάστημα έγιναν πολλές συζητήσεις, ακούστηκαν απόψεις, έγιναν ακόμη και διαδηλώσεις. Το αποτέλεσμα είναι πως την περασμένη Τρίτη το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψήφισε την αμφιλεγόμενη πρόταση για την αλλαγή της νομοθεσίας σχετικά με τα πνευματικά δικαιώματα.

Το νομοσχέδιο πέρασε με 348 ψήφους υπέρ και 274 κατά. Τα κράτη-μέλη, που θα πρέπει να δώσουν την οριστική έγκρισή τους στη μεταρρύθμιση, θα έχουν δύο χρόνια για να ενσωματώσουν το κείμενο στο εθνικό δίκαιό τους μετά τη δημοσίευσή του στην επίσημη εφημερίδα της ΕΕ. Συνεπώς δεν μπορεί να τεθεί σε ισχύ παρά το 2021. Δεν αποκλείεται όμως να αμφισβητηθεί στα ευρωπαϊκά δικαστήρια, οπόταν και θα υπάρξουν καθυστερήσεις.

Στόχος της νέας οδηγίας είναι ο εκσυγχρονισμός των νόμων που αφορούν στους δημιουργούς στον σχεδόν αχαρτογράφητο και ολοένα πιο περίπλοκο τόπο του διαδικτύου. Η ανάγκη να εκσυγχρονιστεί το νομοθετικό πλαίσιο ήταν μεγάλη, αφού η νομοθεσία για τα πνευματικά δικαιώματα που υπάρχει αυτή τη στιγμή χρονολογείται από το μακρινό 2001, όπου όλα ήταν τόσο διαφορετικά. Υπάρχουν πολλά παράδοξα τα οποία το νέο πλαίσιο προσπαθεί να διαφοροποιήσει. Μιλώντας στον «Φιλελεύθερο» ο Μαρίνος Κλεάνθους, δικηγόρος IP CYPRUS, εξήγησε πώς ένας δημιουργός μπορούσε εύκολα να διεκδικήσει τα πνευματικά δικαιώματα για αθέμιτη χρήση των έργων του εκτός διαδικτύου, αλλά να μην μπορεί να κάνει το ίδιο όταν η ίδια χρήση λάμβανε χώρα σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ιστοσελίδες και πλατφόρμες.

Η εν λόγω οδηγία υπήρξε μια από τις πιο αμφιλεγόμενες στο Ευρωκοινοβούλιο τα τελευταία χρόνια. Το αν τελικά αυτές οι ρυθμίσεις είναι θετικές ή όχι, εξαρτάται από τον φακό που τις βλέπει κανείς και τα συμφέροντα που έχει. «Από τη μια υπάρχει η άποψη ότι το νέο πλαίσιο ενδέχεται να περιορίσει την ελευθερία της έκφρασης και την πολυφωνία στο διαδίκτυο. Από την άλλη οι υποστηρικτές του θεωρούν πως ήρθε η κατάλληλη στιγμή οι μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας να καταβάλλουν τα οφειλόμενα στους δημιουργούς για όσα χρησιμοποιούν και εκμεταλλεύονται εδώ και χρόνια. Το θέμα δεν είναι μαύρο ή άσπρο. Ο χρόνος θα δείξει αν όντως οι νέες ρυθμίσεις θα βοηθήσουν τους δημιουργούς εις βάρος της ελευθερίας έκφρασης», επεσήμανε ο Μαρίνος Κλεάνθους.

Πάντως, η εφαρμογή της νέας οδηγίας δεν θα είναι εύκολη και θα χρειαστεί να γίνουν σημαντικές αλλαγές, ειδικά σε ό,τι αφορά τη λειτουργία των διαδικτυακών πλατφορμών. Κάποιοι, μάλιστα, έκαναν λόγο για το τέλος του διαδικτύου, όπως το ξέρουμε σήμερα. Οι πλατφόρμες και οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο ίντερνετ θα πρέπει να αναπτύξουν και να εφαρμόσουν τις τεχνολογίες εκείνες με τις οποίες θα εφαρμόσουν τη νομοθεσία. Όπως και να έχει, μέσα στα επόμενα δύο χρόνια εταιρείες και κράτη-μέλη θα πρέπει να είναι σε θέση να την εφαρμόσουν.

Το μεγάλο ερώτημα είναι αν όντως θα προστατευθούν τα πνευματικά δικαιώματα ή αν οι μεγάλοι του διαδικτύου θα βρουν τρόπους για να αποφύγουν τις υποχρεώσεις τους. Το YouTube, το Facebook και το Google News είναι μεταξύ των πιο γνωστών υπηρεσιών που θα επηρεαστούν άμεσα από τη νέα νομοθεσία. Αρκετοί ειδικοί θεωρούν, πάντως, πως η οδηγία δεν είναι τόσο αυστηρή όσο θεωρούν οι εταιρείες και πως περισσότεροι μοιάζει με μία έκθεση ιδεών παρά με ένα σαφές πλαίσιο για το τι θα υποχρεούνται να κάνουν οι εταιρείες από δω και μπρος.

Ο φόβος πως η οδηγία θα βρει πολλά εμπόδια προκειμένου να εφαρμοστεί δεν είναι αβάσιμος. Την ίδια στιγμή, όμως, δεν φαίνεται να υπάρχει και άλλος δρόμος για να προστατευθούν τα ψηφιακά πνευματικά δικαιώματα. «Η υπερψήφιση της συγκεκριμένης οδηγίας είναι ένα κομμάτι από τα πολλά άλλα νομοθετικά κείμενα που υπάρχουν και που επιδιώκουν να δώσουν μια πλήρη και αποτελεσματική ομπρέλα ασφαλείας και προστασίας των ψηφιακών πνευματικών δικαιωμάτων στην Ευρώπη.

Άλλωστε μια Ευρώπη που επενδύει στην καινοτομία, στην εξέλιξη, στον πολιτισμό και στη δημιουργία θα πρέπει να έχει σαφή και επικαιροποιημένα νομοθετικά εργαλεία που να δίνουν την δυνατότητα στους δημιουργούς και στους ενδιαφερόμενους να γνωρίζουν τα δικαιώματά τους, να λαμβάνουν τις ευθύνες που τους αναλογούν και να μην προβάλλουν την άγνοια ως λόγο μη τήρησης των υποχρεώσεών τους», τόνισε ο Μαρίνος Κλεάνθους, προσθέτοντας πως τώρα μένει να δούμε κατά πόσο το νέο νομοθετικό πλαίσιο θα είναι από μόνο του αποτελεσματικό ή αν υπάρχουν οποιαδήποτε παραθυράκια που να επιτρέπουν στις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας να μην εφαρμόσουν τη νέα νομοθεσία.

Aνησυχίες για την ελευθερία της έκφρασης

Η συζήτηση για την προστασία της ελευθερίας της έκφρασης είναι, πάντως, τεράστια. Τα κυριότερα σημεία αντιπαράθεσης με τη νέα οδηγία είναι το άρθρο 15 (μέχρι πρότινος άρθρο 11) που αφορά στην προστασία των εκδόσεων Τύπου σχετικά με επιγραμμικές χρήσεις και το άρθρο 17 (μέχρι πρότινος άρθρο 13) περί της χρήσης προστατευτικού περιεχομένου από παρόχους επιγραμμικών υπηρεσιών ανταλλαγής περιεχομένου. Το άρθρο 15 επιχειρεί να επιβάλει σε ιστοσελίδες και πλατφόρμες διαμοιρασμού ειδήσεων για να πληρώνουν τους εκδότες για τη χρήση αποσπασμάτων των άρθρων τους.

Η ισχύς αυτού του δικαιώματος έχει οριστεί στα δύο χρόνια. Οι πλατφόρμες δεν θα πληρώνουν τους εκδότες μόνο εφόσον μοιράζουν απλές υπερσυνδέσεις (hyperlinks) που συνοδεύονται από μεμονωμένες λέξεις. Τυχόν αμφισβητήσεις που θα προκύψουν στις ανωτέρω έννοιες και χρήσεις θα υπόκεινται στην ερμηνεία των δικαστηρίων. Παρά τις ασάφειές του το άρθρο 15 θεωρείται πως αποτελεί ένα αρχικό θετικό βήμα για τη διασφάλιση του πνευματικού έργου των δημιουργών.

Ταυτόχρονα, το άρθρο 17 ορίζει πως οι πάροχοι πλατφόρμων διαμοιρασμού (YouTube, Facebook, Twitter) θα πρέπει να συνεργάζονται με τους κατόχους πνευματικών δικαιωμάτων με καλή πίστη, ώστε να διασφαλίζουν πως δεν θα είναι διαθέσιμα μη εγκεκριμένα προστατευμένα έργα, μέσω των υπηρεσιών τους. Αυτό συνεπάγεται πως όλες οι πλατφόρμες, το περιεχόμενο των οποίων προέρχεται από τους χρήστες τους, θα είναι υπεύθυνες για τη διαγραφή περιεχομένου, αν αυτό παραβιάζει τα πνευματικά δικαιώματα.

Πολλοί δημιουργοί θεωρούν ότι με τους νέους κανόνες θα αποζημιώνονται δίκαια, άλλοι όμως εκτιμούν ότι τα μέτρα πρακτικά θα πλήξουν το περιεχόμενο που δημιουργείται από τους χρήστες (user-generated content). «Η μεγαλύτερη και πιο δημοφιλής κριτική της οδηγίας είναι πως οι πρόνοιές της θα καταπνίξουν την ελευθερία της έκφρασης στο διαδίκτυο καθώς οι χρήστες του διαδικτύου δεν θα μπορούν να σχολιάσουν ειδήσεις ή και να αναπαραγάγουν συγκεκριμένο υλικό καθώς θα αποτελεί προστατευμένο έργο και επομένως με τον τρόπο αυτό δεν θα είναι εύκολος ο σχολιασμός και η κριτική σε όσα διαδραματίζονται και ενδιαφέρουν τους χρήστες του διαδικτύου. Από την άλλη, θα πρέπει να λεχθεί πως υπάρχουν συγκεκριμένες πρόνοιες στις οδηγίες που καθησυχάζουν τις ανησυχίες αυτές καθώς επιτρέπουν την αναπαραγωγή υλικού που έχει σχέση με την επικαιρότητα ή και αποτελεί εκπαιδευτικό υλικό, ή και η χρήση του δεν γίνεται για εμπορικούς σκοπούς.

Άλλωστε, το δίκιο διανοητικής ιδιοκτησίας δεν επιδιώκει να πνίξει τη δημιουργία και την έκφραση αλλά αντίθετα από τη μια, να δώσει κίνητρο στους δημιουργούς ώστε να απολαμβάνουν τους κόπους της εργασίας τους και από την άλλη, να έχει τη δυνατότητα η κοινωνία μέσα σε συγκεκριμένα πλαίσια να έχει πρόσβαση σε πολιτιστικά και επιστημονικά έργα», εξήγησε ο νομικός Μαρίνος Κλεάνθους.

Ποιοι θεωρούνται δημιουργοί

Οι πρώτοι που εξέφρασαν την ικανοποίησή τους ήταν οι δημιουργοί οι οποίοι θεωρούν πως επιτέλους το νέο νομοθετικό πλαίσιο τους προστατεύει, καθώς υποχρεώνει μεγάλες ψηφιακές πλατφόρμες να μοιράζονται τα κέρδη τους όταν δραστηριοποιούνται σε ψηφιακό περιβάλλον. Δεδομένου ότι η οδηγία ενισχύει τη νομική ευθύνη, θα αυξήσει την πίεση στις πλατφόρμες να συνάψουν συμφωνίες δίκαιης αμοιβής με τους δημιουργούς των έργων από τα οποία οι πλατφόρμες αποκομίζουν κέρδη. Επί του παρόντος, οι πλατφόρμες ανταμείβουν τους δημιουργούς σε εθελοντική βάση και μόνο σε πολύ περιορισμένο βαθμό, διότι δεν φέρουν καμία ευθύνη για το περιεχόμενο που φιλοξενούν και, ως εκ τούτου, δεν έχουν κίνητρο να συνάψουν συμφωνίες με κατόχους δικαιωμάτων.

Η ευρωπαϊκή νομοθεσία σύμφωνα με τον Μαρίνο Κλεάνθους είναι πολύ ανοικτή, καθώς θεωρεί ως δημιουργό κάθε άτομο που δημιουργεί οτιδήποτε είναι πρωτότυπο. Και ως πρωτότυπο εννοείται κάθε προσωπικό δημιούργημα του δημιουργικού. Για την ικανοποίηση του όρου δημιουργού δεν έχει καμία σημασία η επιστημονική του κατάρτιση, οι γνώσεις του, και το καλλιτεχνικό ή επιστημονικό επίπεδο των έργων του. Επομένως, κάθε άτομο που παράγει και δημιουργεί έργα είναι δημιουργός. Με αυτό τον τρόπο, άλλωστε, δεν αποκλείεται κανένας και δεν επιβάλλεται οποιασδήποτε μορφής λογοκρισία.

Όχι αυτόματα φίλτρα για τις πλατφόρμες

Η οδηγία δεν δημιουργεί αυτόματα φίλτρα για τις διαδικτυακές πλατφόρμες. Απλά θέτει ένα στόχο που πρέπει να επιτευχθεί, ότι δηλαδή δεν πρέπει να κερδίζει χρήματα από υλικό τρίτου δημιουργού χωρίς ανταμοιβή. Ως εκ τούτου, μια πλατφόρμα είναι νομικά υπεύθυνη εάν υπάρχει περιεχόμενο στον ιστότοπό της για το οποίο δεν έχουν αμειφθεί κατάλληλα οι δημιουργοί. Αυτό σημαίνει ότι τα άτομα των οποίων το έργο χρησιμοποιείται παράνομα, μπορούν να ασκήσουν αγωγή κατά της πλατφόρμας.
Ωστόσο, η οδηγία δεν ορίζει ούτε απαριθμεί τα εργαλεία, τους ανθρώπινους πόρους και τις υποδομές που μπορεί να χρειαστούν προκειμένου να αποτραπεί η εμφάνιση υλικού για το οποίο δεν έχει καταβληθεί αμοιβή στον ιστότοπο. Ως εκ τούτου, δεν υπάρχει απαίτηση για φίλτρα αναφόρτωσης.

Ωστόσο, εάν οι μεγάλες πλατφόρμες δεν αναπτύξουν κάποια καινοτόμο λύση, μπορεί να καταλήξουν στην επιλογή των φίλτρων. Στην πραγματικότητα, τα φίλτρα αυτά χρησιμοποιούνται ήδη από τις μεγάλες επιχειρήσεις. Η κριτική ότι ορισμένες φορές τα φίλτρα αποκλείουν νόμιμο περιεχόμενο, μπορεί ενίοτε να είναι βάσιμη. Αλλά θα πρέπει να απευθύνεται στις πλατφόρμες που σχεδιάζουν και εφαρμόζουν τα φίλτρα, και όχι στον νομοθέτη που καθορίζει έναν στόχο που πρέπει να επιτευχθεί, ότι δηλαδή μια εταιρεία πρέπει να καταβάλει αμοιβή για το υλικό από το οποίο αποκομίζει κέρδος. Στόχος ο οποίος, στον πραγματικό κόσμο, δεν αμφισβητείται και επιβάλλεται νομοθετικά.

Στροφή των ΜΜΕ προς τις νέες τεχνολογίες

Το ενδιαφέρον της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα μέσα ενημέρωσης δεν περιορίζεται μόνο στην προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων. Την εβδομάδα που μας πέρασε, σε έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που δόθηκε στη δημοσιότητα, γίνεται λόγος ότι πρέπει να βοηθηθούν τα μέσα ενημέρωσης να αναπτύξουν νέες τεχνολογίες, όπως η τεχνητή νοημοσύνη και η τεχνολογία Blockchain. H έκθεση συνιστά συγκεκριμένα τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού ταμείου ύψους ενός εκατομμυρίου ευρώ, μόνο για μια πενταετία, που θα είναι ανανεώσιμο, στο πλαίσιο του προσεχούς ευρωπαϊκού προϋπολογισμού (2021-2027)

Αυξανόμενη δυσπιστία, εξάπλωση των fake news, δυσκολία να βρεθούν νέα οικονομικά μοντέλα, εξάρτηση από τους κολοσσούς του διαδικτύου. Τα μέσα ενημέρωσης είναι σε κρίση. Απέναντι στις προκλήσεις αυτές, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν Κλοντ Γιούνκερ παρήγγειλε το 2017 την έρευνα «Ποια κυριαρχία των μέσων ενημέρωσης για την Ευρώπη;». Διεξήχθη από τον Γκιγιόμ Κλοσά, ειδικό σύμβουλο του αντιπρόεδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Άντρους Άνσιπ για την αποστολή αυτή. Η συγκεκριμένη έκθεση των 80 και πλέον σελίδων διατυπώνει επίσημα 14 προτάσεις προκειμένου να καθοριστεί ένα στρατηγικό όραμα στον τομέα αυτό, με ορίζοντα το 2030.

Στην έκθεση περιέχεται η επισήμανση πως ενώ οι τομείς όπως ο τραπεζικός ή ο ασφαλιστικός επενδύουν ήδη μαζικά στην τεχνητή νοημοσύνη ή την τεχνολογία Blockchain, τα μέσα ενημέρωσης υστερούν. Τονίζεται πως έφτασε ο καιρός να καλυφθεί αυτό το κενό και πως πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα. Το κείμενο προτείνει μια οικονομική στήριξη στα μέσα ενημέρωσης με τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού ταμείου ύψους ενός εκατομμυρίου ευρώ για πέντε χρόνια, που θα ανανεώνεται. Ο στόχος είναι η χρηματοδότηση των μέσων ενημέρωσης για τη δημιουργία καινοτόμων προγραμμάτων με βάση την τεχνητή νοημοσύνη, την τεχνολογία Blockchain ή τις νευροεπιστήμες.

Η έκθεση προτείνει επίσης τη διάθεση του 3% του προγράμματος «Horizon Europe», που προορίζεται για την έρευνα και χρηματοδοτείται με 100 εκατομμύρια ευρώ, στα μέσα ενημέρωσης και στις δημιουργικές βιομηχανίες. Ο στόχος είναι να μειωθεί η εξάρτηση από τους κολοσσούς GAFA (Google, Apple, Facebook, Amazon), που προσφέρουν ήδη πόρους στον τομέα αυτόν.

Για παράδειγμα, η Google απηύθυνε το 2015 μια έκκληση για το πρόγραμμα που ονόμασε «Google News initiative» (παλαιότερα Digital News Initiative). To 2018, o αμερικανικός κολοσσός επέλεξε 98 προγράμματα σε 28 ευρωπαϊκές χώρες, διανέμοντας 21,2 εκατομμύρια ευρώ, με αποτέλεσμα να ανέλθει στα 115,2 εκατομμύρια ευρώ το συνολικό ύψος της χρηματοδότησης.

Πηγή: Φιλελεύθερος

EU4U 500px 200px

Παράλληλα, η έκθεση διατυπώνει την ιδέα ενός «new deal» για τα δεδομένα τα οποία πρέπει να ευθυγραμμίζονται με τον Γενικό Κανονισμό για την Προστασία των Δεδομένων που τέθηκε σε ισχύ στις 25 του περασμένου Μαΐου.

Ο στόχος είναι σαφής και δεν είναι άλλος από τη χορήγηση ενός «θεμελιώδους δικαιώματος» στους Ευρωπαίους πολίτες που θα τους επιτρέπει να ελέγχουν τα προσωπικά τους δεδομένα τα οποία μπορεί να είναι συνδεδεμένα με πολιτικές, κοινωνικές ή πολιτιστικές πληροφορίες που πρέπει να προστατεύονται στο πλαίσιο του απορρήτου της ψήφου.

Η έκθεση σκιαγραφεί τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού ρυθμιστικού οργανισμού των μέσων ενημέρωσης. Αυτός θα έχει τρεις βασικές αποστολές: την ανάλυση «συμπεριφορών των ψηφιακών παραγόντων, την ανάπτυξη μιας υπηρεσίας για τον έλεγχο των αλγορίθμων και τον καθορισμό προδιαγραφών σε ευρωπαϊκή κλίμακα».

Τελευταία Ενημέρωση: 06 Φεβρουαρίου 2021 - 04:28

Τελευταιες Ειδησεις

28 Μαρτίου
ΑΚΕΛ: Η κυβέρνηση αποδεικνύεται για μία ακόμη φορά κατώτερη των περιστάσεων
16:23
Τμήμα Μετεωρολόγιας 3ο Δελτίο Καιρού 28/3/2024
16:21
Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων καταγγέλλει την Τουρκία για παράνομες απελάσεις Σύρων
16:03
Στην πρώτη γραμμή της δράσης για το κλίμα - 24 Μαρτίου 2024
15:50
Το ποσό των 140 εκατομμυρίων θα καταβάλει στο κράτος η ΚΕΔΙΠΕΣ
15:16
Το ΔΗΚΟ χαιρετίζει την έγκριση των νέων μέτρων κατά της ακρίβειας
14:54
Αυξημένα μέτρα ασφαλείας στο Κίεβο
14:45
Η ΔΗΠΑ χαιρετίζει το νέο πακέτο μέτρων κατά της ακρίβειας
14:40
ΕΔΕΚ: Το τρίτο πακέτο μέτρων προσφέρει σημαντική στήριξη σε ευάλωτες ομάδες
14:22
ΔΗΣΥ: Από τα μέτρα μένουν εκτός ορισμένες κατηγορίες ευάλωτων νοικοκυριών
14:15
Εκπαίδευση Γιατρών στο εξωτερικό για την μεταμοσχευτική ηπατολογία
13:56
Περί τα τέλη του 2024 τα αντισταθμιστικά μέτρα για την επιβολή της πράσινης φορολογίας
13:21
Όλες οι ειδήσεις

Video on Demand

Η υπηρεσία ΡΙΚFLIX δίνει την ευκαιρία στους τηλεθεατές που κατέχουν έξυπνες τηλεοράσεις οι οποίες υποστηρίζουν την εφαρμογή της υβριδικής τηλεόρασης (HbbTV) με την χρήση του κόκκινου κουμπιού -που βρίσκεται στο κάτω μέρος του τηλεκοντρολ-να μεταφέρονται σε διαδυκτιακό περιβάλλον απο όπου μπορούν να παρακολουθήσουν εταιροχρονισμένα τα προγράμματα του ΡΙΚ.

Όταν κάποιος τηλεθεατής είναι συντονισμένος στις συχνότητες τις Επίγειας Ψηφιακής Πλατφόρμας (DVB-T) του ΡΙΚ και παρακολουθεί ΡΙΚ 1 , ΡΙΚ 2 ή ΡΙΚHD και ο δέκτης του υποστηρίζει την εν λόγω εφαρμογή στο κάτω μέρος της οθόνης του θα παρουσιαστέι για λίγα δευτερόλεπτα ένα εικονίδιο που θα τον καλέι να πατήσει το κόκκινο κουμπί. Πατώντας το κόκκινο κουμπί εισέρχεται στην πλατφορμα ΡΙΚFLIX. Σε περίπτωση που ο τηλεθεατής θέλει να επανέλθει στην ζωντανή ροή εκπομπής θα πρέεπι να ξαναπατήσει το κόκκινο κουμπί.