Του Θανάση Γκαβού
Τα τελευταία χρόνια η φράση «κρίση θεσμών» έχει γίνει κοινός τόπος στον βρετανικό δημόσιο βίο.Πολιτικοί, δημοσιογράφοι, διασημότητες, τράπεζες, επιχειρηματίες, μέλη της βασιλικής οικογένειας, στελέχη της Εκκλησίας της Αγγλίας, τοπικοί άρχοντες, δάσκαλοι και γιατροί, όλοι έχουν το μερίδιο συμμετοχής τους σε σκάνδαλα που αποκαλύπτονται με συχνότητα απελπιστική.
Είναι αλήθεια ότι σε μια χώρα και μια κοινωνία που λειτουργούν βασισμένες σε σωστές δομές, η αποκάλυψη αυτών των σκανδάλων υπενθυμίζει πως οι εξουσίες όντως αλληλοελέγχονται, πως στο τέλος της ημέρας οι θεσμοί και οι εκπρόσωποί τους είναι υπόλογοι σε μια υπέρτατη κοινωνική δικαιοσύνη. Πόσες φορές οι πιο «συνηθισμένοι» στη διαφθορά Νοτιοευρωπαίοι δεν έχουν σκεφτεί μεγαλοφώνως «ναι, αλλά τουλάχιστον στη Βρετανία οι απατεώνες αποκαλύπτονται»;
Αλλά είναι φορές που η ύβρις των ισχυρών είναι τόσο απροκάλυπτη που τα λόγια στερεύουν. Η αποκάλυψη του νεότερου σκανδάλου στον πολιτικό βίο της χώρας αφορά δύο από τα πιο βαριά ονόματα των δύο μεγάλων κομμάτων εδώ και δεκαετίες: τον «πολύ» Τζακ Στρο, πρώην Υπουργό Εξωτερικών επί Εργατικών και τον σερ Μάλκολμ Ρίφκιντ, επίσης πρώην Υπουργό Εξωτερικών για τους Τόρις (καθώς επίσης και Πρόεδρο της θεωρούμενης πιο ισχυρής και κρίσιμης κοινοβουλευτικής επιτροπής για τις υπηρεσίες πληροφοριών ασφαλείας και την εθνική ασφάλεια).
Δύο κύριοι που τύγχαναν σεβασμού, ιδίως ο σερ Μάλκολμ, οι οποίοι υιοθετούν στις πολιτικές τους παρεμβάσεις ένα πατερναλιστικό ύφος σαν να θεωρούν εαυτούς ηθικούς καθοδηγητές του έθνους, αποκαλύφθηκαν από κρυφές κάμερες δημοσιογράφων της Daily Telegraph και του Channel 4 να προσφέρουν σε μια ψεύτικη κινεζική εταιρεία πρόσβαση σε πολιτικούς και διπλωμάτες έναντι αδράς χρηματικής αμοιβής (5 με 8 χιλιάδες λίρες χρέωνε σε ανάλογες περιπτώσεις για μισή μέρα δουλειά ο σερ Μάλκολμ). Η προθυμία τους να πουλήσουν τα πλεονεκτήματα που συνοδεύουν τη βουλευτική τους ιδιότητα, τους αφήνει έκθετους έναντι κατηγοριών περί ευτελισμού και εκμετάλλευσης για προσωπικό συμφέρον του ρόλου τους ως εκλελεγμένων αντιπροσώπων του λαού.
Αμφότεροι τέθηκαν σε διαθεσιμότητα από τα κόμματά τους και αμφότεροι διατρανώνουν την αθωότητά τους, λέγοντας ότι δεν έκαναν κάτι που να παραβιάζει τους κανόνες.
Το τραγικό στην υπόθεση είναι ότι μάλλον έχουν δίκιο. Οι κανόνες της Βουλής των Κοινοτήτων δεν απαγορεύουν μια «δεύτερη δουλειά» για τους βουλευτές, υπό την προϋπόθεση ότι αυτή δηλώνεται σύμφωνα με τις προβλεπόμενες διαδικασίες και ότι οποιαδήποτε οικονομική συναλλαγή σχετίζεται με τη βουλευτική ιδιότητα γίνεται σαφής εγκαίρως. Όπως είπε ο Μάλκολμ Ρίφκιντ, στην προκειμένη περίπτωση δεν υπήρξε συμφωνία, παρά μόνο μια προκαταρκτική συζήτηση.
Το θέμα σε αυτές τις περιπτώσεις, όπως και σε όλα τα υπόλοιπα σκάνδαλα με τους μεγάλους θεσμούς, κυρίως πολιτικούς και τράπεζες, είναι πως η ουσία είναι πιο βαθιά, είναι βαθιά ηθική. «Είμαι αυτοεργοδοτούμενος», είπε με νόημα στους συνομιλητές του δημοσιογράφους ο σερ Μάλκολμ, δηλώνοντας στην ουσία διαθέσιμος για ενοικίαση.
Η αλήθεια είναι ότι στις περίπου 66.000 λίρες ετησίως ο μισθός των βουλευτών δεν είναι υπέρογκος, σε σύγκριση με άλλους μισθούς στο δημόσιο και σίγουρα στον ιδιωτικό τομέα. Πολλοί λένε ότι η λύση είναι η αύξηση του μισθού αυτού, ώστε ο βουλευτής να μη χρειάζεται ανάλογες ηθικά αμφισβητήσιμες «συνεργασίες».
Αυτό που δε λένε όμως οι δύο πρώην υπουργοί είναι ότι κανείς δεν τους υποχρεώνει να είναι βουλευτές. Η θέση τους συνιστά κάτι περισσότερο από απλό επάγγελμα. Και σε αυτές τις περιπτώσεις η σημασία της ηθικής εκτέλεσης των καθηκόντων τους πολλαπλασιάζεται.
Η κρίση των θεσμών, στη Βρετανία και αλλού, είναι πρωτίστως κρίση ηθικής, κρίση αξιών. Πόσο κρίμα η πραγματικότητα να επιβεβαιώνει συνεχώς αυτό το κλισέ.
Τελευταία Ενημέρωση: 05 Φεβρουαρίου 2021 - 04:17
https://news.rik.cy/el/article/2015/2/24/oi-tupoi-kai-e-ousia-tes-ethikes-kai-to-neo-skandalo-ste-bretania/