Η γεωπολιτική διάσταση της κρίσης στην Ευρωζώνη

«Προσβλέπω να ακούσω από την καγκελάριο την εκτίμησή της για το πως η ΕΕ και το ΔΝΤ μπορούν να εργαστούν με την ελληνική κυβέρνηση για τις προϋποθέσεις, ώστε να βρεθεί τρόπος να επιστρέψει η Ελλάδα σε βιώσιμη ανάπτυξη. Η οποία ανάπτυξη είναι καθοριστική και για την Ευρώπη και για τις ΗΠΑ».

Η κ. Μέρκελ απέφυγε να τοποθετηθεί στην εισαγωγική της ομιλία, όταν όμως ρωτήθηκε από Γερμανό δημοσιογράφο εμφανίστηκε απολογητική ενώπιον του προέδρου Ομπάμα, αφού ξεκίνησε με τις πενταετείς προσπάθειες των Γερμανών να παραμείνει η Ελλάδα στην Ευρωζώνη. Κι αφού προχώρησε στο ρόλο της Τρόικας και των προγραμμάτων της, έκανε την υπέρβαση από τις γνωστές γερμανικές θέσεις:
«Αναμένω από την Ελλάδα να προσέλθει με βιώσιμη πρόταση και θα τη συζητήσουμε».

Αργότερα, επαναλαμβάνοντας περίπου τα ίδια ο αναπληρωτής σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας, Μπεν Ρόουντς, είπε ότι τα οικονομικά προβλήματα της Ελλάδας μπορούν να αντιμετωπιστούν καλύτερα εντός της Ευρωζώνης και εξήγησε ότι υπάρχουν πολλές αβεβαιότητες οι οποίες πιθανόν να προκύψουν εξαιτίας οποιαδήποτε αστάθειας, ή απόσχισης εντός της Ευρωζώνης.

Η λέξη αστάθεια – πολύ κοινή σε ανακοινώσεις οίκων αξιολόγησης – έχει καθαρά πολιτικό νόημα. Και στην συγκεκριμένη περίπτωση της δήλωσης του Μπεν Ρόουντς, αποτυπώνει την αγωνία των ΗΠΑ για τις πολιτικές επιπτώσεις ενός Grexit για τη δυτική συμμαχία. Δεν είναι το πλέον ευχάριστο σε μια περιοχή όπου προς Βορράν αναπτύσσεται ο ρωσικός κίνδυνος και προς Νότια και Νοτιανατολικά η απειλή της ισλαμιστικής τρομοκρατίας, να διακινδυνεύεις να χάσεις έναν σύμμαχο όπως η Ελλάδα, με τον οποίο πολέμησες δύο παγκοσμίους πολέμους, έναν περιφερειακό (Κορέα) και τον ψυχρό πόλεμο.

Τις ανησυχίες αυτές συμμερίζονται πλέον πολλά ερευνητικά κέντρα, αναλυτές και πολιτικές προσωπικότητες και στις δύο ακτές του Ατλαντικού. Μια εκτενής ανάλυση του Τζορτζ Φρίντμαν για την στενά συνδεδεμένη με το Πεντάγωνο δεξαμενή σκέψης STRATFOR, αναλύει συγκριτικά τη στάση της Γερμανίας στην ουκρανική κρίση και το ελληνικό ζήτημα, από γεωστρατηγικής απόψεως. Λίγο πολύ, σε οικονομικό επίπεδο υποστηρίζει ότι χρεοκοπία της Ελλάδας και αποχώρηση από την Ευρωζώνη θα οδηγήσει κι άλλους να μην πληρώσουν το χρέος τους και να αποχωρήσουν. Κι αν καταρρεύσει η ζώνη ελευθέρου εμπορίου, αυτό θα λειτουργήσει καταστρεπτικά.

Η ανάλυση καταλήγει με το συμπέρασμα ότι τόσο στην Ουκρανία, όσο και στην αναμόρφωση της Ευρώπης, η αξία των Γερμανικών προσπαθειών είναι σημαντικά μειωμένη και είναι προφανές πως δεν διαθέτουν μόνες τους τη δύναμη για να επιβάλουν τη θέλησή τους. Ωστόσο, η Γερμανία είναι πολύ ισχυρή για να την αγνοήσεις κι αρκετά αδύναμη για να επιβάλει τις επιθυμίες της.

Ο πρώην πρωθυπουργός της Βρετανίας, Τόνι Μπλερ, τασσόμενος κατά της μονόπλευρης λιτότητας, εισηγείται τις μεταρρυθμίσεις να συνοδεύει ανάπτυξη. Και ταυτόχρονα θεωρεί ότι το ελληνικό πρόβλημα χρέους, λιτότητας και ανάπτυξης μπορεί να αντιμετωπιστεί κατά γενικό τρόπο εντός της ΕΕ, φοβούμενος ότι κάποια στιγμή αργότερα με το ίδιο θέμα πιθανόν να απασχολήσουν την Ευρώπη κι άλλες χώρες.
«Η μόνη λύση είναι ο μεσαίος χώρος της ευρωπαϊκής πολιτικής να ξαναπάρει στα χέρια του την πρωτοβουλία», γράφει.

Την ίδια μέρα με το άρθρο του Τόνι Μπλερ, στην απέναντι πλευρά του Ατλαντικού, μία από τις πλέον αξιοσέβαστες δεξαμενές σκέψης, το Atlantic Council, θέτει το ερώτημα «αν η λιτότητα είναι υπεύθυνη για την κατάρρευση του πολιτικού κέντρου στην ΕΕ», παραθέτοντας συγκριτικά στοιχεία από εκλογικές αναμετρήσεις και δημοσκοπήσεις στην Ελλάδα, την Ισπανία, την Πορτογαλία και την Ιρλανδία.

Η σύντομη ανάλυση καταλήγει με το ερώτημα αν η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί την απαρχή μιας ευρύτερης σύγκρουσης εναντίων των κανόνων που διέπουν την Ευρωζώνη και αυτή η σύγκρουση επεκταθεί στον κορμό της Ευρώπης.
Το ερώτημα είναι, τι κάνεις στην περίπτωση αυτή; Τιμωρείς σκληρά τον «απείθαρχο» προς παραδειγματισμό; Η ανάλυση του STRATFOR λίγο – πολύ δίνει ως απάντηση ότι ο βρεγμένος δεν φοβάται τη βροχή. Από την άλλη, η αναταραχή (αστάθεια) στην Ευρωζώνη (το ήμισυ σχεδόν των ευρω-ατλαντικών θεσμών) εμπεριέχει κινδύνους, σύμφωνα με τον βοηθό σύμβουλος εθνικής ασφαλείας του προέδρου Ομπάμα. Αν σ’ όλα αυτά προσθέσουμε τις δηλώσεις Τζακ Λιου, τα επίμονα «τιτιβίσματα» του Αμερικανού πρέσβη στην Αθήνα και την «απρόσμενη» πρόσκληση του Αυστριακού καγκελάριου προς τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα (συναντήθηκαν τη Δευτέρα), λύση θα βρεθεί μεταξύ Ελλάδας – Γερμανίας. Ήδη κυκλοφορούν τα σημεία της συμφωνία κι αυτά της διαφωνίας. Βεβαίως, μια μόνιμη και βιώσιμη λύση δεν φαίνεται ακόμη στον ορίζοντα. Κι ίσως φανεί χρήσιμη η πρόταση Μπλερ για συνολική λύση, που να καλύπτει όχι μόνο την Ελλάδα, αλλά κι άλλες ευρωπαϊκές χώρες που βρίσκονται σχεδόν στην ίδια θέση.