Ν. Αναστασιάδης: Οι μυστικές συνομιλίες για Barbaros

Σύμφωνα με την ηλεκτρονική έκδοση της εφημερίδας "Το Βήμα", αυτό αποκάλυψε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης μιλώντας το πρωί σε Ευρωπαίους πρέσβεις στη Λευκωσία.

Τόσο η Τουρκία, όσο και οι Τουρκοκύπριοι, ανέφερε, δεν είχαν καν εγείρει το ζήτημα της ενέργειας στην πορεία προς την έναρξη του ουσιαστικού γύρου συνομιλιών που ήταν προγραμματισμένη για τις 9 Οκτωβρίου 2014. Μόλις έξι ημέρες πριν από την ημερομηνία αυτή, στις 3 Οκτωβρίου, είπε, η Τουρκία εξέδωσε την NAVTEX. Περίπου ένα μήνα αργότερα, στις 6 Νοεμβρίου, ο Πρόεδρος συναντήθηκε με τον νεοδιορισθέντα ειδικό σύμβουλο του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, Έσπεν Μπαρθ Άϊντα και ο Νορβηγός αξιωματούχος παρουσίασε την ιδέα των τεσσάρων σημείων για αποκλιμάκωση της κρίσης που προέβλεπε: α) τη σύσταση μίας «ομάδας προβληματισμού» (reflection group) στην οποία θα συμμετείχαν εμπειρογνώμονες από την ελληνοκυπριακή και την τουρκοκυπριακή πλευρά με σκοπό τη βέλτιστη διαχείριση των εσόδων από τους υδρογονάνθρακες, β) την απόσυρση του Barbaros από την κυπριακή ΑΟΖ για τουλάχιστον τέσσερις μήνες και όχι οριστικά, γ) οι δύο πλευρές θα αναλάμβαναν τη δέσμευση να παραμείνουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για συγκεκριμένη χρονική περίοδο και στη συνέχεια ο κ. Άϊντα θα ενημέρωνε το Γενικό Γραμματέα για την πρόοδο αυτών των συνομιλιών. δ) την επανάληψη των «χιαστί συναντήσεων» του Ελληνοκύπριου και του Τουρκοκύπριου διαπραγματευτή σε Άγκυρα και Αθήνα αντιστοίχως.

Η απάντηση της τουρκικής πλευράς ήταν η φόρμουλα «freeze to freeze». Αυτή αφορούσε στον τερματισμό των ερευνών του Barbaros με τον παράλληλο τερματισμό των γεωτρήσεων της Eni στο Οικόπεδο 9. Η απάντηση της Λευκωσίας ήταν να απορρίψει μεν το σενάριο περί μίας «ομάδας προβληματισμού», αλλά να αντιπροτείνει ένα συμβουλευτικό σώμα που να αποτελείται από διεθνείς εμπειρογνώμονες. Και τούτο διότι η αποδοχή της πρότασης Άϊντα θα έμοιαζε με ανταμοιβή των τουρκικών κινήσεων.

Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης υπέβαλε στη συνέχεια σε νέα πρόταση προς τον κύριο Άϊντα η οποία αφορούσε στην επισύναψη ενός Πρωτοκόλλου στην Κοινή Δήλωση της 11ης Φεβρουαρίου 2014 για να καθησυχαστούν οι τουρκοκυπριακές ανησυχίες. Στο Πρωτόκολλο θα περιλαμβάνονταν οι εξής προβλέψεις: α) οι φυσικοί πόροι, συμπεριλαμβανομένων των υδάτινων πόρων, θα είναι ομοσπονδιακή αρμοδιότητα, β) θέματα που άπτονται διεθνούς ναυσιπλοϊας θα αποτελούν επίσης ομοσπονδιακή αρμοδιότητα και, γ) κατανομή των ομοσπονδιακών εσόδων.

Αυτή η πρόταση απερρίφθη επίσης και σε νέα συνάντηση Αναστασιάδη – Άϊντα στις 17 Νοεμβρίου 2014, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας πρότεινε για πρώτη φορά, την ιδέα της σύνδεσης των εκκρεμών ζητημάτων που σχετίζονται με τους φυσικούς πόρους και την κατανομή των ομοσπονδιακών εσόδων με τις διαπραγματεύσεις επί του εδαφικού στο τελευταίο στάδιο των συνομιλιών.

Ακολούθησε η μεταβίβαση των προτάσεων της Λευκωσίας από την ελληνική κυβέρνηση προς την τουρκική, κατά τη διάρκεια του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας στην Αθήνα στις 5-6 Δεκεμβρίου, όταν συναντήθηκαν οι Πρωθυπουργοί των δύο χωρών, Αντώνης Σαμαράς και Αχμέτ Νταβούτογλου. Τα βασικά σημεία αυτής της πρότασης ήταν: α) οι δύο ηγέτες συμφωνούν ότι οι φυσικοί πόροι ανήκουν στο ομοσπονδιακό κράτος και η κεντρική κυβέρνηση θα διαχειρίζεται αυτούς τους πόρους σύμφωνα με τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας προς όφελος Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. β) η κατανομή των εσόδων θα γίνει με βάση τις συγκλίσεις Χριστόφια - Ταλάτ και Χριστόφια - Έρογλου, γ) όλα τα έσοδα, ακόμη και όσα προκύψουν πριν από τη λύση του Κυπριακού, θα κατατεθούν σε ένα Εθνικό Ταμείο (National Sovereign Wealth Fund), βασισμένου στις προβλέψεις σχετικής νομοθεσίας που προετοιμάζεται, δ) το Ταμείο θα βασίζεται στις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές και το νορβηγικό μοντέλο.

Η απάντηση της Τουρκίας, σύμφωνα με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ήταν ότι το θέμα των υδρογονανθράκων πρέπει να συζητηθεί κατά προτεραιότητα και η διαχείρισή τους θα είναι αποκλειστική αρμοδιότητα της κεντρικής κυβέρνησης. Παράλληλα, οι δύο ηγέτες πρέπει από κοινού να συμφωνήσουν στη συνέχιση των γεωτρήσεων νοτίως του νησιού και να συσταθεί μία Μεταβατική (Transitional) Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων - με συμμετοχή προσώπων και από τις δύο κοινότητες - στην οποία οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Κύπρο θα πρέπει να αναφέρονται.

Αυτή η επιτροπή όμως θα έπρεπε να φθάσει σε συμφωνία για τη δημιουργία ενός ειδικού λογαριασμού (escrow account) για τα έσοδα από τους υδρογονάνθρακες που θα βρισκόταν υπό τον έλεγχο των Ηνωμένων Εθνών. Μόνο μετά τη λύση ο λογαριασμός αυτός θα αντικαθίστατο από το Εθνικό Ταμείο.

Ο Έσπεν Μπαρθ Άϊντα άρχισε στις αρχές του έτους συνομιλίες με τον υπουργό Εξωτερικών Ιωάννη Κασουλίδη και με τον κυβερνητικό εκπρόσωπο Νίκο Χριστοδουλίδη. Η προτεινόμενη συμφωνία ήταν ότι η Τουρκία δεν θα ανανέωνε τη NAVTEX και θα απέσυρε το  Barbaros με αντάλλαγμα τη δήλωση Αναστασιάδη, μετά το πρόσφατο Συμβούλιο Αρχηγών, ότι τα εκκρεμή ζητήματα θα συζητηθούν στο τελικό στάδιο των διαπραγματεύσεων όταν θα υποβληθούν οι χάρτες για το εδαφικό. Καταλήγοντας στα όσα είπε στους Ευρωπαίους πρέσβεις, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης τόνισε ότι μία ενωμένη Κύπρος θα προχωρήσει αμέσως μετά τη λύση σε συνομιλίες με την Τουρκία για οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών και επίσης την πώληση και αγορά φυσικού αερίου. Κάλεσε δε τα ευρωπαϊκά κράτη να συμβάλλουν στην αποστολή συντονισμένου μηνύματος προς την Άγκυρα ότι πρέπει να σταματήσει τις προκλήσεις και να συμβάλλει στον διάλογο για το Κυπριακό.

Σύνταξη: Εύη Μουρούζη

Πηγή: Το Βήμα