Εκκρεμότητες στη μεταρρύθμιση του συστήματος απονομής δικαιοσύνης στην Κύπρο, διαπιστώνει η Κομισιόν

Καθυστέρηση στη διαρθρωτική μεταρρύθμιση του κυπριακού συστήματος απονομής δικαιοσύνης, καταγράφει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στη δεύτερη έκθεση που δημοσίευσε σήμερα για το κράτος δικαίου.

Η έκθεση του 2021 που αφορά όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, εξετάζει τις νέες εξελίξεις από τον περασμένο Σεπτέμβριο, εμβαθύνοντας την αξιολόγηση των ζητημάτων που είχαν εντοπιστεί στην προηγούμενη έκθεση και λαμβάνοντας υπόψη τον αντίκτυπο της πανδημίας COVID-19. Συνολικά, η έκθεση δείχνει ότι υπήρξαν πολλές θετικές εξελίξεις στα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένων περιπτώσεων αντιμετώπισης προκλήσεων που είχαν εντοπιστεί στην έκθεση του 2020.

Όσον αφορά την Κύπρο, η Επιτροπή αναφέρει πως το νομοσχέδιο για τη διάσπαση του υπάρχοντος Ανώτατου Δικαστηρίου σε Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο και Ανώτατο Δικαστήριο, καθώς και για τις διαδικασίες διορισμού των δικαστών και των προέδρων των δύο αυτών νέων δικαστηρίων, εκκρεμεί ενώπιον της Βουλής των Αντιπροσώπων και σημειώνει πως οι διορισμοί αυτοί θα αποφασίζονται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, κατόπιν μη δεσμευτικής γνωμοδότησης του Γνωμοδοτικού Δικαστικού Συμβουλίου.

Η Επιτροπή, στη σύνοψη της Έκθεσης της για την Κύπρο, σημειώνει πως είναι σημαντικό η μεταρρύθμιση αυτή να εγγυάται την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, σύμφωνα με το ενωσιακό δίκαιο και λαμβανομένων υπόψη των συστάσεων του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Η σύσταση Εφετείου συζητείται επίσης ενώπιον της Βουλής των Αντιπροσώπων. Η σύσταση ειδικών δικαστηρίων και η αναδιάρθρωση των δικαστηρίων βρίσκονται σε εξέλιξη, ενώ θεσπίστηκαν οι νέοι κανόνες πολιτικής δικονομίας, οι οποίοι αποσκοπούν στην επιτάχυνση των δικαστικών διαδικασιών.

Η Επιτροπή αναφέρει εξάλλου ότι συνεχίζεται η ενίσχυση των αρμοδιοτήτων της Νομικής Υπηρεσίας, συμπεριλαμβανομένου του διαχωρισμού των λειτουργιών και των διαδικασιών πρόσληψης.

Περαιτέρω μεταρρυθμίσεις, σημειώνεται στην Έκθεση, αποσκοπούν στην αντιμετώπιση σημαντικών προκλήσεων για την αποδοτικότητα και την ποιότητα του συστήματος απονομής δικαιοσύνης, ιδίως όσον αφορά την ψηφιοποίηση. Οι αστικές, εμπορικές και διοικητικές δικαστικές διαδικασίες παραμένουν εξαιρετικά χρονοβόρες.

Οσον αφορά τα θέματα διαφθοράς, η Κύπρος εξακολουθεί να βελτιώνει το νομοθετικό της πλαίσιο αν και εκκρεμούν ορισμένες σημαντικές μεταρρυθμίσεις, όπως η σύσταση υπηρεσίας για την καταπολέμηση της διαφθοράς, η προστασία των καταγγελλόντων δυσλειτουργίες, η ρύθμιση της άσκησης πίεσης ή επιρροής από ομάδες συμφερόντων (lobbying) και η υποβολή από εκλεγμένους αξιωματούχους δηλώσεων σχετικά με την περιουσιακή τους κατάσταση.

Σημειώνεται πως το Γραφείο Διαφάνειας και Πρόληψης της Διαφθοράς έχει επιφορτιστεί με την επίβλεψη της εφαρμογής ενός νέου σχεδίου για την καταπολέμηση της διαφθοράς για την περίοδο 2021-2026. Η διερεύνηση υποθέσεων διαφθοράς συνεχίστηκε, επισημαίνει η Κομισιόν, με τη χειραγώγηση αθλητικών γεγονότων να αποτελεί ιδιαίτερο τομέα κινδύνου, αν και ο αριθμός των υποθέσεων διαφθοράς που κρίνονται παραμένει χαμηλός.

Η Κομισιόν αναφέρει επίσης στην Έκθεση της πως η Νομική Υπηρεσία της Δημοκρατίας έλαβε νέους πόρους και μια τροποποίηση του Ποινικού Κώδικα αύξησε τις κυρώσεις για το αδίκημα της κατάχρησης εξουσίας, ενεργοποιώντας τη δυνατότητα χρήσης ειδικών τεχνικών έρευνας για τη διερεύνηση του αδικήματος αυτού.

Η κυβέρνηση, σύμφωνα πάντα με την Κομισιόν, ξεκίνησε έρευνα σχετικά με τα προγράμματα χορήγησης ιθαγένειας σε επενδυτές για να απαντήσει σε καταγγελίες για διαφθορά στην οποία εμπλέκονται αλλοδαποί και υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι. Ένας νέος κώδικας δεοντολογίας, που επικεντρώνεται στην καταπολέμηση της διαφθοράς αποσκοπεί στη βελτίωση της ακεραιότητας της αστυνομίας.

Στην Έκθεση αναφέρεται επίσης ότι κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, οι δράσεις που δρομολογήθηκαν για την παροχή οικονομικής αρωγής συνοδεύονταν από μέτρα που αποσκοπούσαν στον μετριασμό του κινδύνου απάτης και διαφθοράς.

Σε σχέση με την ελευθερία της έκφρασης και το δικαίωμα πρόσβασης σε πληροφορίες, αυτά προστατεύονται νομικά και επίσημα από το Σύνταγμα. Το παράγωγο δίκαιο κατοχυρώνει ρητά την προστασία των δημοσιογραφικών πηγών και προάγει την πολυφωνία των μέσων μαζικής επικοινωνίας στους τομείς του ραδιοφώνου και της τηλεόρασης.

Η Κομισιόν αναφέρει πως τον Δεκέμβριο του 2020 το παράγωγο δίκαιο θέσπισε το πλαίσιο και τις προϋποθέσεις για την πρόσβαση του κοινού στις πληροφορίες και ίδρυσε το γραφείο του Επιτρόπου Πληροφοριών. Τα νομοσχέδια που προβλέπεται να ψηφιστούν κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2021 αποσκοπούν στην ενίσχυση της ανεξαρτησίας της Αρχής Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου, στην ενίσχυση των εγγυήσεων για την ελευθερία του λόγου και στη διαφάνεια του ιδιοκτησιακού καθεστώτος.

Επίσης, κατά τη διάρκεια της πανδημίας δεν έγινε χρήση της δυνατότητας κήρυξης κατάστασης έκτακτης ανάγκης που κατοχυρώνεται στο Σύνταγμα. Ωστόσο, επιβλήθηκαν περιορισμοί σε πολίτες και επιχειρήσεις βάσει του νόμου περί λοιμοκαθάρσεως, ο οποίος εξουσιοδοτεί το υπουργικό συμβούλιο να εκδίδει διατάγματα σχετικά με την πανδημία COVID-19.

Η Κομισιόν αναφέρει, τέλος, ότι ορισμένες οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν ορισμένες προκλήσεις όσον αφορά το πλαίσιο για την εγγραφή, όπως επισημαίνεται στην έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου, αν και παρατηρούνται βελτιώσεις στη νέα νομοθεσία, η οποία επιτρέπει την ευκολότερη εγγραφή ομοσπονδιών ΜΚΟ.