Πολύ αρνητικές διαπιστώσεις καταγράφει η Ελεγκτική Υπηρεσία για τις πολιτογραφήσεις

Πολύ αρνητικές διαπιστώσεις καταγράφει η Ελεγκτική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Έκθεση της για τον έλεγχο για την παραχώρηση της κυπριακής υπηκοότητας στο πλαίσιο του κυπριακού επενδυτικού προγράμματος. Η Υπηρεσία επισημαίνει την αρνητική εικόνα που έχει δημιουργηθεί, εντός και εκτός Κύπρου, ως προς την εφαρμογή του Προγράμματος, και η οποία επιδεινώθηκε πρόσφατα μετά τα δημοσιεύματα του ξένου τηλεοπτικού δικτύου Al Jazeera.
 
Στην έκθεσή της, την οποία μεταδίδει το ΓΤΠ, η Ελεγκτική Υπηρεσία αναφέρεται σε υποθέσεις που θα έπρεπε να είχαν απορριφθεί, σε περιπτώσεις πολιτογραφήσεων μελών της οικογένειας μεγάλου αριθμού αλλοδαπών επιχειρηματιών και επενδυτών, χωρίς τούτο να προβλέπεται στο σχετικό Νόμο, σε πολιτικές παρεμβάσεις για επίσπευση της διαδικασίας αριθμού πολιτογραφήσεων, σε παραχώρηση υπηκοότητας σε άτομα που δεν είχαν λευκό ποινικό μητρώο, σε  άλλα άτομα που δεν είχαν μόνιμη κατοικία στην Κύπρο καθώς και σε περιπτώσεις που δεν διασφαλίστηκε η προέλευση των χρημάτων από το εξωτερικό.
 
Όπως αναφέρει η Έκθεση, οι πολύ αρνητικές διαπιστώσεις που περιλαμβάνονται σε αυτή, όπως και οι εξίσου αρνητικές διαπιστώσεις που φαίνεται να περιλαμβάνονται στο πόρισμα της τριμελούς Ερευνητικής Επιτροπής που είδαν πρόσφατα σε λεπτομέρεια το φως της δημοσιότητας, μπορούν να αποτελέσουν εργαλείο για αποκατάσταση της αρνητικής αυτής εικόνας.
 
Αρχικά, η Υπηρεσία αναφέρει πως από τα στοιχεία της δόθηκαν, προκύπτει ότι από τις 1.597 αιτήσεις που υποβλήθηκαν μετά τις 21.5.2018, εγκρίθηκαν οι 917, δηλαδή ποσοστό 57,4% (από τις οποίες για 169 δεν σημειώνεται η ημερομηνία έγκρισης), εκκρεμούν οι 635, δηλαδή ποσοστό 39,8%, απορρίφθηκαν οι 35 (ποσοστό 2,2%) και αποσύρθηκαν οι 10 (ποσοστό 0,6%).
 
Σε 91 από τις αιτήσεις που εκκρεμούν, έχουν καταχωριστεί, από τους λειτουργούς που χειρίζονται το λογιστικό φύλλο, σημειώσεις που αφορούν σε ξέπλυμα χρήματος, πλαστά στοιχεία/έγγραφα, αιτούντες υψηλού κινδύνου (ΠΕΠ κ.λπ.), πιθανές ποινικές υποθέσεις, αμφίβολη πηγή εισοδημάτων, απάτες, φοροδιαφυγές, δωροδοκίες, κατηγορίες για πλαστογραφία, ποινές στις χώρες καταγωγής, συμπερίληψη στα Panama Papers, κ.λπ. «Αυτές οι αιτήσεις, εκ των οποίων πολλές υποβλήθηκαν προ 15 και πλέον μηνών, φαίνεται από τα στοιχεία που είχαμε στη διάθεσή μας πως θα έπρεπε να είχαν ήδη απορριφθεί».
 
Η Ελεγκτική Υπηρεσία αναφέρεται ακόμη σε στοιχεία που δεικνύουν ενδεχόμενη παρέμβαση του τέως Υπουργού Εσωτερικών για επίσπευση του χρόνου εξέτασης κάποιων αιτήσεων. Σύμφωνα με την Έκθεση, για τις 748 αιτήσεις που έχουν εγκριθεί γίνεται μια σαφής διάκριση για 23 αιτήσεις για τις οποίες υπάρχουν «Οδηγίες του ΥΠΕΣ για επίσπευση».
 
Μετά από ανάλυση των σχετικών δεδομένων, σημειώνει η Έκθεση, προκύπτει ότι ο μέσος χρόνος διεκπεραίωσης των 23 αυτών αιτήσεων, ήταν 169 ημέρες (με τον ελάχιστο χρόνο διεκπεραίωσης να ανέρχεται σε 101 ημέρες και τον μέγιστο σε 283), σε σύγκριση με τις υπόλοιπες 725 αιτήσεις για τις οποίες ο αντίστοιχος μέσος χρόνος ήταν 327 ημέρες (με τον ελάχιστο χρόνο  διεκπεραίωσης να ανέρχεται σε 215 ημέρες και τον μέγιστο σε 716). 
 
Η Υπηρεσία αναφέρει ωστόσο πως κατέγραψε το συγκεκριμένο ζήτημα της ενδεχόμενης παρέμβασης του τέως Υπουργού Εσωτερικών στη μορφή που το έχει εντοπίσει, τονίζοντας ότι το θέμα αυτό αφορά μόνο τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας στο πλαίσιο των αποκλειστικά δικών του συνταγματικών αρμοδιοτήτων, και συνεπώς η Υπηρεσία δεν προέβη σε οποιαδήποτε σύσταση.
 
Η Έκθεση καταγράφει επίσης κατά παράβαση του Νόμου πολιτογραφήσεις μελών της οικογένειας μεγάλου αριθμού αλλοδαπών επιχειρηματιών και επενδυτών.
 
Σύμφωνα με τον Νόμο, η εξουσία που δόθηκε στο Υπουργικό Συμβούλιο αφορούσε αλλοδαπούς επιχειρηματίες και επενδυτές και όχι τα μέλη της οικογένειας τους. Παρόλα αυτά, σημειώνει η Έκθεση, σε όλες του τις αποφάσεις το Υπουργικό Συμβούλιο επέκτεινε τη δυνατότητα πολιτογράφησης, ώστε να μην καλύπτει μόνο τους αλλοδαπούς επιχειρηματίες και επενδυτές αλλά και τα μέλη της οικογένειας τους, κάτι που συνιστά υπέρβαση εξουσίας.
 
«Είναι άποψη μας ότι το ζήτημα αυτό, το οποίο δεν αφορά μόνο τις περιπτώσεις που εξετάστηκαν στην παρούσα Έκθεση αλλά ενδεχομένως χιλιάδες περιπτώσεις παραχώρησης της κυπριακής υπηκοότητας σε μέλη της οικογένειας των αλλοδαπών επιχειρηματιών και επενδυτών που πολιτογραφήθηκαν από το 2013 μέχρι σήμερα, είναι εξόχως νομικό και συνεπώς περιοριζόμαστε στην ανάδειξη του. Κατά την άποψη μας, το θέμα αυτό θα πρέπει να απασχολήσει την Ανεξάρτητη Επιτροπή Εξέτασης Αποστέρησης Υπηκοότητας η οποία έχει συσταθεί με βάση το άρθρο 113 του περί Αρχείου Πληθυσμού Νόμου», αναφέρει η Ελεγκτική Υπηρεσία.
 
Παράλληλα, η Υπηρεσία τονίζει τις οικονομικές επιπτώσεις από την παραχώρηση της κυπριακής υπηκοότητας σε ενδεχομένως χιλιάδες πρόσωπα που δεν επένδυσαν ούτε ένα ευρώ στην κυπριακή οικονομία. 

Στη συνέχεια, η Έκθεση αναφέρει πως σε τρεις από τις πέντε περιπτώσεις που εξετάστηκαν, δημιουργούνται εύλογες υποψίες ότι πραγματικός επενδυτής ήταν ο σύζυγος, αλλά την αίτηση την υπέβαλλε η σύζυγος του, ίσως για να μην κληθεί ο επενδυτής που ήταν πρόσωπο με προφίλ υψηλού κινδύνου, να εξηγήσει την πηγή προέλευσης των χρημάτων του. Συνεπώς, σημειώνεται στην Έκθεση, η παροχή της ευχέρειας πολιτογράφησης των συζύγων, χωρίς την πραγματοποίηση της παραμικρής επένδυσης, αυξάνει τους κινδύνους του Προγράμματος.
 
Παρόμοιας φύσης θέμα, έστω και σε πολύ μικρότερο αριθμό περιπτώσεων, προκύπτει και από την Απόφαση του Υπουργικού στις 4.1.2011 για πολιτογράφηση μελών της οικογένειας προσώπων που πολιτογραφούνταν στη βάση του τότε εν ισχύ νομικού πλαισίου που επέτρεπε πολιτογράφηση αλλοδαπών σε πολύ εξαιρετικές περιπτώσεις παροχής υψίστου επιπέδου υπηρεσιών προς τη Δημοκρατία, για λόγους δημοσίου συμφέροντος.
 
Η Έκθεση αναφέρεται σε άλλη μια παράβαση εξουσίας σε σχέση με απαλλαγές που δόθηκαν για το στράτευμα. Συγκεκριμένα, η Υπηρεσία είχε διαπιστώσει ότι το Υπουργικό στη συνεδρία του ημερ. 23.5.2014, αποφάσισε την απαλλαγή από την πρόσκληση για κατάταξη στη Δύναμη, των αλλοδαπών επιχειρηματιών/επενδυτών και των αρρένων τέκνων τους, που πολιτογραφούνται κατ΄ εξαίρεση ως Κύπριοι πολίτες, ώστε η υποχρέωση για θητεία στην Εθνική Φρουρά να μην αποτελεί αντικίνητρο στην προσέλευση ξένων επενδυτών.
 
Η Ελεγκτική Υπηρεσία συστήνει την αναθεώρηση της πολιτικής για παραχώρηση υπηκοότητας σε άτομα απλώς και μόνο επειδή είναι μέλη οικογένειας πολιτογραφηθέντος επιχειρηματία ή επενδυτή. Η Ανεξάρτητη Επιτροπή Εξέτασης Αποστέρησης Υπηκοότητας, θα πρέπει να εξετάσει τις ενδεχομένως χιλιάδες πολιτογραφήσεις μελών της οικογένειας πολιτογραφηθέντων που έχουν ήδη γίνει.
 
Η Υπηρεσία αναφέρει ακόμη πως από τους πέντε φακέλους που εξετάστηκαν, διαπιστώθηκε ότι, μαζί με τους πέντε πολιτογραφηθέντες αλλοδαπούς επιχειρηματίες και επενδυτές, πολιτογραφήθηκαν επίσης άλλα πέντε πρόσωπα, και συγκεκριμένα, σε μία περίπτωση η σύζυγος του πολιτογραφηθέντος και το ενήλικο τέκνο τους, σε δύο περιπτώσεις ο σύζυγος και σε μία περίπτωση ο συμβίος.
 
Για τις δύο από τις πέντε πολιτογραφήσεις μελών της οικογένειας των πολιτογραφηθέντων διαπιστώθηκε από την Υπηρεσία ότι δεν πληρούνταν ούτε καν αυτά τα κριτήρια που είχε θέσει το Υπουργικό Συμβούλιο. Η Υπηρεσία συστήνει πως οι δύο πιο πάνω περιπτώσεις θα πρέπει να απασχολήσουν την Ανεξάρτητη Επιτροπή Εξέτασης Αποστέρησης Υπηκοότητας.
 
Η Υπηρεσία διαπίστωσε επίσης πως σε μία περίπτωση, υποβλήθηκε από τους τρεις αιτούντες (επενδυτής και μέλη οικογένειας) πιστοποιητικό λευκού ποινικού μητρώου από τη χώρα συνήθους διαμονής και από χώρα που φαίνεται να έχουν πρόσθετη υπηκοότητα, αλλά δεν εντοπίστηκε πιστοποιητικό λευκού ποινικού μητρώου από τη χώρα καταγωγής τους (χώρα εκτός ΕΕ). Από τα στοιχεία που υπάρχουν, σημειώνεται στην Έκθεση, φαίνεται ότι δεν θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν τέτοιο πιστοποιητικό από τη χώρα καταγωγής τους ενώ συστήνεται όπως και αυτή η περίπτωση απασχολήσει την Ανεξάρτητη Επιτροπή Εξέτασης Αποστέρησης Υπηκοότητας.
 
Στη συνέχεια, η Υπηρεσία στην Έκθεση της αναφέρει πως εντοπίστηκαν τρεις περιπτώσεις που ο αιτών δεν πληρούσε τον όρο για κατοχή μόνιμης ιδιόκτητης κατοικίας στην Κύπρο και εντούτοις του παραχωρήθηκε η κυπριακή υπηκοότητα. Συστήνει να εξεταστεί το ενδεχόμενο αναθεώρησης των σχετικών Κανονισμών ώστε ο αιτών να είναι κάτοχος κύριας μόνιμης κατοικίας κατά την έκδοση του Πιστοποιητικού Πολιτογράφησης και σε περίπτωση που η κατοικία βρίσκεται υπό ανέγερση, τότε η αίτηση να μπορεί να υποβληθεί και εγκριθεί υπό όρους, αλλά η έκδοση του Πιστοποιητικού Πολιτογράφησης να γίνεται μετά τη συμπλήρωση της κατασκευής της κατοικίας.
 
Η Υπηρεσία διαπίστωσε ακόμη ότι σε τέσσερις από τις πέντε αιτήσεις πολιτογράφησης που εξετάστηκαν, δεν διασφαλίστηκε επαρκώς η  προέλευση των χρημάτων από το εξωτερικό. Οι πιο πάνω περιπτώσεις θα πρέπει να απασχολήσουν την Ανεξάρτητη Επιτροπή Εξέτασης Αποστέρησης Υπηκοότητας, την Μονάδα Καταπολέμησης Αδικημάτων Συγκάλυψης (ΜΟΚΑΣ) και την Κεντρική Τράπεζα Κύπρου.
 
Η Έκθεση αναφέρει πως στην πρώτη περίπτωση, ένας εκ των αιτούντων ήταν πολιτικά εκτεθειμένο πρόσωπο, γεγονός το οποίο δεν είχε αναφέρει στο βιογραφικό του σημείωμα, στη δεύτερη περίπτωση για έναν εκ των αιτούντων υπήρχαν αρνητικά δημοσιεύματα και συμπεριλήφθηκε στη λίστα κυρώσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην τρίτη περίπτωση, στο βιογραφικό σημείωμα ενός εκ των αιτούντων καταγράφεται η ιδιότητα του ως πολιτικά εκτεθειμένο πρόσωπο, χωρίς τούτο να φαίνεται πως λήφθηκε υπόψη και στην τέταρτη περίπτωση, για έναν εκ των αιτούντων υπήρχε εκκρεμής διερεύνηση από την Interpol της χώρας καταγωγής του για αδικήματα οικονομικής φύσεως.
 
Για τις πιο πάνω περιπτώσεις δεν έτυχε ενημέρωσης η Βουλή των Αντιπροσώπων όπως προβλέπει η σχετική νομοθεσία, αναφέρει η Έκθεση ενώ συστήνει όπως αυτές απασχολήσουν την Ανεξάρτητη Επιτροπή Εξέτασης Αποστέρησης Υπηκοότητας, την ΜΟΚΑΣ και την Κεντρική Τράπεζα Κύπρου.
 
Η Ελεγκτική Υπηρεσία εντόπισε επίσης τρεις περιπτώσεις στις οποίες η εξόφληση του συμφωνημένου ποσού έγινε κατά τα αρχικά στάδια ανέγερσης κατοικίας, πριν την παραλαβή του ακινήτου κάτι που δεν αποτελεί συνήθη πρακτική της αγοράς και ενδεχομένως να υποδηλώνει μη υγιή συναλλαγή.  Σε μία περίπτωση, η αξία των πέντε αποκτηθέντων ακινήτων, σε τιμές γενικής εκτίμησης ημερ. 1.1.2018 του Τμήματος Κτηματολογίου και Χωρομετρίας, είναι ίση με €877.800, η οποία συγκρινόμενη με τη δηλωθείσα τιμή αγοράς (€2.070.000) είναι μικρότερη κατά €1.192.200, γεγονός που ενδεχομένως υποδηλώνει μη υγιή συναλλαγή. 

Η Υπηρεσία συστήνει όπως οι πιο πάνω περιπτώσεις απασχολήσουν την ΜΟΚΑΣ και την Κεντρική Τράπεζα Κύπρου.
 
Επίσης, εντοπίστηκαν τρεις περιπτώσεις στις οποίες εγκρίθηκε η πολιτογράφηση χωρίς να ικανοποιούνται, ή χωρίς να τεκμηριώνεται ότι ικανοποιούνται, τα επενδυτικά κριτήρια. Στη μία από αυτές υπήρξε αποξένωση ακινήτων μετά την πολιτογράφηση και πριν την πάροδο της καθορισμένης τριετούς περιόδου διατήρησης της επένδυσης.

Πηγή: ΚΥΠΕ