Η σύνθετη ιστορία της Ευρώπης κρύβεται πίσω από την απλή, στενή πρόσοψη ενός μαγαζιού σε ένα ταπεινό δρομάκι πίσω από την παραλιακή λεωφόρο της Λάρνακας. Πόλεμοι, γενοκτονίες, βάρκες με πρόσφυγες, στερήσεις αλλά και ικανότητες και εργατικότητα και μια καθημερινότητα που την χαρακτήριζαν τα δασμολογικά τείχη, το ελεύθερο εμπόριο και ίσως με το Brexit τα δασμολογικά τείχη ξανά. Όλη η Ευρώπη σε μια οικογενειακή επιχείρηση. Είναι η ιστορία ενός πολέμου κοντά στην Ευρώπη, που έδωσε σ’ ένα πρόσφυγα που έφτασε με βάρκα, ένα καινούργιο μέλλον στην Ευρώπη και έδωσε ώθηση και νόημα και στις επόμενες γενιές.
Μόνο μια μικρή ταμπελίτσα στην πρόσοψη «Έτος Ιδρύσεως 1928» αφήνει να εννοηθεί ότι το κατάστημα παραγωγής πουκαμίσων στον ίδιο χώρο κουβαλά μια εκατόχρονη ευρωπαϊκή ιστορία παθών και επιτυχίας. Μια ιστορία που με πολλούς τρόπους καθρεφτίζει τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Ευρωπαίοι αυτά τα χρόνια.
Ο 67χρονος ράφτης, μάστορας, Krikor Stephan Haroutunian, είναι γιος ενός Αρμένιου πρόσφυγα. Ο πατέρας, Stephan Haroutunian (1906-78), έδωσε το όνομα στην οικογενειακή επιχείρηση Stephan Shirts, που εδώ και δεκαετίες προμηθεύει με στολές τον βρετανικό στρατό – τόσο τις Βρετανικές Βάσεις στην Κύπρο, όσο και πολλά συντάγματα στη Μεγάλη Βρετανία. Και σκοπεύουν να συνεχίσουν, παρά το Brexit και τις επιπτώσεις που θα έχει για ένα Νοτιοευρωπαίο εξαγωγέα.
«Έχουμε συμβόλαιο με τον βρετανικό στρατό όλα αυτά τα χρόνια, θέλω να σταθώ αλληλέγγυος και να συνεχίσω να παραδίδω, ακόμα κι αν το Brexit δυσκολέψει τις εξαγωγές στην Αγγλία», λέει ο Krikor Haroutunian.
Έχει ωστόσο άσχημες αναμνήσεις για τις δυσκολίες που είχαν με το εμπόριο όταν η Αγγλία ήταν στην ΕΕ, αλλά η Κύπρος δεν είχε ακόμα μπει. «Το 1985 αρχίσαμε να παραδίδουμε στους Εγγλέζους πουκάμισα φτιαγμένα εδώ στην Κύπρο σε πολύ χαμηλότερες τιμές απ’ ό,τι μπορούσαν οι ίδιοι να παράγουν κι έτσι η επιχείρηση άρχισε να απογειώνεται. Επειδή η Κύπρος τότε δεν ήταν μέλος της ΕΕ, όλα τα προϊόντα μας επιβαρύνονταν με 12,9 % εισαγωγικό δασμό και μετά από πάνω ΦΠΑ. Παρόλο που ήταν αποκλειστικά ευρωπαϊκά υλικά και εργασία. Η τιμή ανέβαινε για τον πελάτη. Τα πράγματα έγιναν καλύτερα το 2004 όταν η Κύπρος έγινε μέλος της ΕΕ, αφού εξαφανίστηκε ο δασμός. Τώρα πληρώνουμε μόνο ΦΠΑ κάθε φορά που πουλάμε ένα ρούχο στο κατάστημά μας στο Λονδίνο», λέει ο Krikor Haroutunian.
Η πτώση της τιμής της λίρας έχει ήδη κοστίσει πολλά χρήματα στη μικρή του επιχείρηση, αλλά αρνείται να κλείσει το μαγαζί στο Λονδίνο, για την περίπτωση που το Brexit γίνει πραγματικότητα και ξαναγίνει δύσκολο να στέλνει εμπορεύματα στη Μεγάλη Βρετανία.
Μια καινούργια αρχή στην Κύπρο
Η αρμένικη οικογένεια του ζούσε πριν τη γενοκτονία του 1915-23 στην Καισάρεια της Μικράς Ασίας, όπου ο παππούς του ήταν ένας επιτυχημένος εργοστασιάρχης, που παρήγαγε κι έβαφε μάλλινα νήματα για την παραγωγή χαλιών. Τα οκτώ άλογα τού πατέρα του μετέφεραν τα υλικά στους ταπητουργούς. Οι περισσότεροι, για να μην πούμε όλοι οι Αρμένιοι της Τουρκίας, ασχολιόντουσαν με την υφαντουργία.
Στο τέλος όμως ζόρισαν τα πράγματα. Με την έναρξη της γενοκτονίας των χριστιανικών μειονοτήτων της Μικράς Ασίας χιλιάδες προσπάθησαν να ξεφύγουν από τις βιαιότητες. Πολλές αρμένικες οικογένειες σαν του Haroutunian κατάφεραν να δραπετεύσουν νοτιότερα στην Κιλικία, η οποία ήταν κάτω από την προστασία της Γαλλίας. Με τη Συνθήκη της Αγκύρας (1921) η Γαλλία συμφώνησε στην εκκένωση της Κιλικίας από γαλλικά στρατεύματα.
Ο μικρός χριστιανικός λαός που ζούσε ανάμεσα σε μουσουλμάνους γείτονες και με τη νεαρή Δημοκρατία της Αρμενίας το 1922 να εντάσσεται στη νεοδημιουργημένη Σοβιετική Ένωση, βρέθηκε να αντιμετωπίζει πάλι ταραχώδεις και ανασφαλείς συνθήκες ζωής.
«Η οικογένεια του πατέρα μου αισθανόταν ανασφάλεια και το 1922 μπήκαν μαζί με τους γονείς, έξι αδέρφια και πολλές άλλες οικογένειες σε μια βάρκα και ήρθαν εδώ στο λιμάνι της Λάρνακας. Σήμερα ζουν 3.500 Αρμένιοι στην Κύπρο. Στην πορεία έπρεπε να λαδώσουν αστυνομία και στρατό για να περάσουν. Πίστευαν πως θα μπορούσαν να φτιάξουν μια ειρηνική ζωή σε μια βρετανική αποικία. Ο πατέρας ήταν 16 χρονών».
Η φυγή τελείωσε αίσια και δημιουργικά. Πριν φύγουν, ο παππούς του Krikor πούλησε το εργοστάσιο νημάτων και το σπίτι, τα πάντα… μόνο μερικά χρήματα πήραν και η οικογένεια κατάφερε να περάσει ζωντανή με τη βάρκα. «Τον πατέρα μου τον πήρε ένας Έλληνας ράφτης μαθητευόμενο και έμαθε να ράβει κοστούμια. Μετά συνέχισε σ’ ένα ράφτη στη Βηρυτό, που τον έμαθε να κόβει πουκάμισα. Δεν ήξεραν να κόβουν πουκάμισα τότε στην Κύπρο κι έτσι ο πατέρας μου σκέφτηκε ότι θα υπήρχαν πελάτες και άνοιξε στα 22 του αυτό το μαγαζί, που έχουμε μέχρι σήμερα. Έγινε ο πρώτος που παρήγαγε και πουλούσε ανδρικά πουκάμισα στο νησί, αφού ως τότε οι γυναίκες έραβαν πουκάμισα για τους άντρες. Οι δουλειές του πατέρα πήγαιναν καλά και μπόρεσε να αγοράσει ακίνητα κι εδώ στο δρόμο αυτό που βρίσκεται το κατάστημα, όπου ήταν και το πατρικό μου και από το μπαλκόνι η μητέρα μπορούσε να μας δει εμάς τα παιδιά στη θάλασσα. Ο πατέρας έμαθε ελληνικά μιλώντας με τους ντόπιους και διαβάζοντας τον Φιλελεύθερο».
Πηγή: Rasmus Nielsen, Alrow Media
Τελευταία Ενημέρωση: 06 Φεβρουαρίου 2021 - 04:40
https://news.rik.cy/article/2019/3/28/europe-poukamisa-me-istoria-enos-aiona-1584343/